کتاب انسان شناسى اسلامى/ نویسنده: برنجکار، رضا / مقدمه و فصل اول و دوم

عنوان کتاب

انسان شناسى اسلامى

نویسنده: برنجکار، رضا

سخن آغازین

شناخت انسان از علایق و دغدغه هاى دیرین بشر بوده که روزبه روز بر ضرورت و اهمیت پرداختن به آن افزوده مى شود. مفهوم انسان در کنار مفهوم خدا و جهان یکى از مفاهیم بنیادى اندیشه بشرى است.

مکاتب مختلف بشرى در شرق و غرب، به گونه هاى متفاوتى به تبیین انسان و ویژگى هاى او پرداخته اند. امروزه انسان شناسى با رویکرد تجربى و گاهى فلسفى در مد نظر مجامع علمى است و به شیوه علمى و با استفاده از روش هاى مقبول در علوم اجتماعى و انسانى جزو تحقیقات و رشته هاى دانشگاهى قرار گرفته است. بااین حال این تلاش ها- به دلایل مختلف که مجال ذکر آن در اینجا نیست- از شناخت و تبیین انسان ناتوان اند. این روش ها حتى قادر به حل بحران هاى پیشِ روى انسان معاصر نیز نیستند؛ بحران هاى فردى و اجتماعى فراوانى که گریبان گیر انسان معاصر است و پاره اى از آنها عبارتند از: بحران خودناشناسى، بیگانگى، تنهایى، بى معنایى، گسست نسلى، اضطراب، شتاب زدگى، نارضایتى از خود، اضمحلال خانواده. در امواج پرتلاطم عصر مدرنیسم راه صحیح براى شناخت انسان و بحران هاى یاد شده، انسان شناسى دینى است. چراکه جامعیت، اتقان و خطاناپذیرى، توجه به مبدأ و معاد و توجه همه جانبه به ساحت هاى وجودى انسان از ویژگى هاى انسان شناسى دینى است. اما در انسان شناسى تجربى، فلسفى و عرفانى از برخى از این ابعاد غافل مانده اند.

در میان انسان شناسى دینى موجود، انسان شناسى اسلامى از امتیازات برترى نسبت به انواع بدیل خود برخوردار است. دین مبین اسلام در میان ادیان الاهى توجهى خاص به انسان دارد. از منظر اسلام، انسان موجودى است چندبُعدى، که همه ابعاد او در سرشت انسانى اش نقش اساسى دارد. در قرآن، انسان اشرف مخلوقات و خلیفه خداوند روى زمین معرفى شده است. در مصادر روایى نیز انسان شناسى را مقدمه اى براى خداشناسى دانسته اند.

انسان شناسى اسلامى پاسخى است به پرسش هاى بنیادین فراوانى که نقش بسزایى در نگرش آدمى به انسان در « زندگى و معناى آن و هدفمند نمودن زندگى دارد. براساس همین ضرورت است که درس تألیف آقایان حجت الاسلام » انسان شناسى اسلامى « در برنامه دروس معارف قرار گرفته. کتاب » اسلام دکتر رضا برنجکار، دانشیار گروه فلسفه دانشگاه تهران، و دکتر على نقى خدایارى، عضو هیئت علمى جامعة المصطفى العالمیة، در پى این منظور به رشته تحریر درآمده است.

معاونت پژوهشى دانشگاه معارف اسلامى ضمن تشکر از نویسندگان این اثر، از دیدگاه ها، پیشنهادها و انتقادهاى استادان و دانشجویان عزیز در بهبودبخشى به غناى کتب درسى استقبال مى نماید.

معاونت پژوهشى دانشگاه معارف اسلامى

گروه مبانى نظرى اسلام